Rozwijanie percepcji słuchowej: 

Różnicowanie dźwięków: 

1) Dziecko zamyka oczy lub odwraca się, a druga osoba uderza w jakiś przedmiot (np. garnek, blat stoły) lub gra krótką melodię na instrumencie – należy zgadnąć, co jest źródłem dźwięku; 

2) W ćwiczenie można zaangażować rodzeństwo, kolegów: jedno dziecko woła jakiś wyraz, a drugie ma zgadnąć, kto wołał; 

3) Nagrywamy na kasetę magnetofonową różne dźwięki, np. prace silnika, płacz dziecka, głosy zwierząt, mowę kogoś z rodziny, a dziecko rozpoznaje, co to za odgłosy; 

Odtwarzanie rytmu i innych struktur czasowych:  

1) Wystukujemy na bębenku (można także uderzać w blat stołu, spód garnka itp.) prosty rytm, a dziecko ma go wyklaskać lub wytupać, odłożyć tyle przedmiotów, ile było uderzeń lub zapisać zasłyszany dźwięk za pomocą kropek; 

2) Klaszczemy lub stukamy, a dziecko posuwa się do przodu tyle kroków, ile było klaśnięć; 

3) Klaszczemy lub stukamy; dziecko różnicuje siłę uderzeń, a następnie je zapisuje (mocne uderzenie  można np. zapisać jako „-” , a słabsze jako „o”; 

Rozpoznanie i naśladowanie dźwięków: 

1) Pokazujemy obrazki ze zwierzętami; dziecko ma powiedzieć, co to za zwierzę i jakie wydaje dźwięki; 

2) Naśladujemy dźwięki (tykanie zegara, odgłos tramwaju, śpiew ptaków, itp.), a dziecko wybiera właściwy obrazek spośród kilku znajdujących się na stole; 

Ćwiczenie słuchu fonematycznego: 

1) Różnicowanie podobnie brzmiących słów: układamy przed dzieckiem pary obrazków, które możemy narysować lub wyciąć z gazety; nazwy przedstawionych przedmiotów w każdej parze powinny brzmieć podobnie np. „czapka” – „żabka”, „bucik” – budzik”. Dziecko po usłyszeniu słowa ma wskazać odpowiedni obrazek; 

2) Wyszukiwanie określonych sylab w szeregu: wypowiadamy różne sylaby, a dziecko sygnalizuje (np. klaśnięciem) moment usłyszenia sylaby, którą wcześniej z nim ustaliliśmy; 

3) Dziecko nasłuchuje sylab podobnie brzmiących (np. pa, ba, ka, ga), sygnalizując ich pojawienie się; 

4) Powtarzanie podobnie brzmiących słów: mówimy dziecku wyrazy, różniące się tylko jedną głoską (najlepiej bezsensowne, wymyślone przez nas, np.: „wary” – „fary”, „dok” – „tok”); 

5) Inny wariant poprzedniego ćwiczenia: wypowiadamy dwa tego typu wyrazy, a dziecko ma powiedzieć czy się różnią, a jeśli tak, to jaka litera. W tym zadaniu należy czasem powtórzyć to szmo słowo (np. „woty” – „woty”, „doda” – „doda”), aby kształtować u dziecka czujność fonetyczna; 

6) Segregowanie obrazków wg pierwszej lub ostatniej głoski ich nazwy (możemy tu wykorzystać ilustracje z gazet lub książek); zadaniem dziecka jest np. wyszukać rysunki przedmiotów zaczynających się na literę „g”, kończących się na literę „b” itp.; 

7) Reagowanie na wyraz zaczynający się określoną głoską: gdy dziecko usłyszy takie słowo, powinno klasnąć lub podskoczyć; 8) Przygotowujemy zestaw ilustracji oraz litery odpowiadające pierwszej głosce ich nazwy, obrazki rozkładamy na stole.  To ćwiczenie może mieć trzy wersje: a) Prosimy dziecko aby znalazło obrazki których nazwa zaczyna się na literę np. „o” i równocześnie pokazujemy mu karteczkę z tą literą; b) Mówimy nazwę głoski, ale nie pokazujemy jej; c) Pokazujemy napisaną literę, nie wymawiając jej nazwy. 

Ćwiczenie analizy i syntezy słuchowej: 

Podział zadania na wyrazy: 

1) Liczenie wyrazów w zdaniu (zaczynamy od krótkich zdań, przechodząc następnie do coraz bardziej złożonych); 

2) Powtarzanie określonych wyrazów: wypowiadamy zdanie, a dziecko ma powiedzieć jedno z stepujących w nim słów; utrudnieniem zadania będzie polecenie, by dziecko powtórzyło np. drugi wyraz tego zdania, najdłuższy wyraz, słowo zaczynające się na samogłoskę itp. 

3) Budowanie zdania z podanym wyrazem; układanie zdania o przedmiocie, który pokazujemy dziecku (np. o zabawce) 

 Podział wyrazu na sylaby: Przygotowujemy zestaw obrazków przedstawiających przedmioty o dwusylabowych nazwach (np. auto, domek, lampa), a następnie: 

1) Wypowiadamy nazwę jednego z obrazków leżących przed dzieckiem, dzieląc ją dłuższą pauzą na sylaby (np. do---mek), zadaniem jest wymówienie tego słowa w całości (można dodatkowo polecić dziecku, by podało liczbę w danym wyrazie) oraz pokazanie, jaki to przedmiot; 

2) Pokazujemy rysunek, a dziecko podaje jego nazwę, dzieląc ją następnie na sylaby; może pomagać sobie klaszcząc lub wystukując; 

3) Mówimy tylko początkową sylabę wyrazy nazywającego jakiś przedmiot; dziecko ma odszukać odpowiedni obrazek i dopowiedzieć drugą sylabę – np. mówimy „do…”, a dziecko szuka obrazka i dopowiada resztę wyrazu „…mek”; 

4) Dziecko ma wyszukać wszystkie obrazki, których pierwsza sylaba to np. „ba” (balon, baton, baba), „ko” (kosa, koza, kotek, koło); 

5) Dziecko dzieli na sylaby nazwy przedmiotów z najbliższego otoczenia np. okno, stołek; 

Rozpoznawanie sylab: 

1) Przygotowujemy sylaby napisane odręcznie bądź  wycięte np. z gazet a) Podobne – np. „pa”, „po”, „pu”, „pe”, „py”, „pi”,  b) Różne, np. : „sa”,”la”, „ko”, „te”, „pi”; rozkładamy przed dzieckiem sylaby z danej grupy, a następnie wypowiadamy po jednej – dziecko wyszukuje ją spośród pozostałych;  

2) Różnicowanie sylab podobnych: umawiamy się z dzieckiem, że gdy usłyszy daną sylabę (np. „ba”), podniesie rękę lub zastuka; następnie mówimy podobne sylaby np. „pa”, „ga”, „da”, „ba”; 

Podział na głoski: (ćwiczenia rozwijające także słuch fonetyczny) 

1) Wypowiadamy słowo, a dziecko ma powiedzieć, jaką literę słyszy: a) Na początku wyrazu (np. aka, ada, eta, as, oda) – wyrazy rozpoczynające się samogłoską; b) Na początku wyrazu (np. bot, dok, wod, jod) – wyrazy rozpoczynające się spółgłoską; c) Na końcu (wot, gog, jog) – spółgłoski; d) Na końcu wyrazu (deda, ala, ele) – samogłoski; e) W środku wyrazu (hok, kom, dok) – samogłoski; f) W środku wyrazu (hik, wik, gik) – spółgłoski; Należy zachować powyższą kolejność ćwiczeń i przechodzić do następnego etapu dopiero po opanowaniu poprzedniego. Jeśli dziecko nie radzi sobie z wyrazami trzyliterowymi, zaczynamy od sylab. Jeśli dziecko ma trudności z rozróżnieniem nagłosu i wygłosu lub śródgłosu można przeciągać te litery, które chcemy by dziecko wymieniło – mówimy wtedy np. Ooo – la (Ola). 

2) Dziecko pisze ze słuchu spółgłoski, samogłoski lub sylaby, które dyktujemy pojedynczo; 

3) Mówimy dziecku wyraz, literując go np. „o-k-o”, a ono ma powiedzieć, jakie to słowo. Zaczynamy od słów łatwych, trzyzgłoskowych np. oko, las; 

4) Przygotowujemy obrazki o trzyliterowych nazwach, które wypowiadamy literując (np. „oko”), a dziecko wskazuje, o jaki obrazek chodzi; 

5) Polecamy dziecku wybrać obrazek, którego nazwa rozpoczyna się na daną głoskę np. „o”, (należy przygotować większą liczbę obrazków, o nazwach zaczynających się różnymi literami); 

6) Dziecko reaguje np. klaśnięciem lub podniesieniem ręki, jeśli obrazek, który mu wskażemy, rozpoczyna się na wcześniej ustaloną głoskę; 

7) Przygotowujemy pary obrazków, których nazwy różnią się tylko jedną głoską (tzw. fonemy opozycyjne), kosa – koza, buty – budy, kos – koc; wskazujemy dziecku, a ono ma je nazwać. Sytuacje można odwrócić – wtedy my nazywamy rysunki leżące na stole, a dziecko będzie je pokazywać; 

8) Podajemy dziecku wyraz – np. zupa, osa, polecając mu zamieniać ostatnią głoskę na inną np. na „y”; 

9) Wypowiadamy słowo np. kot, dom, a dziecko ma utworzyć inne, rozpoczynające się na pierwszą literę tego słowa (tu: k lub d). 

Ćwiczenia – percepcji słuchowej: 

- Słuchanie wypowiedzi językowych (www.arson.pl) – 15 minut dziennie; 

- Rozpoznawanie odgłosów z otoczenia – wszelkich możliwych słuchanych w danej chwili; 

- Rozpoznawanie odgłosów wywołanych celowo przez prowadzącego (po uprzednim zapoznaniu się z nim); 

- Rozpoznawanie głosów zwierząt, pojazdów lub sprzętów gospodarstwa domowego nagranych na taśmie magnetofonowej; o Zabawa „Kto zawołał?” – rozpoznawanie głosu wołającej osoby; 

- Zabawa w odnajdywanie ukrytego grającego przedmiotu; 

- Rozpoznawanie dźwięków instrumentów muzycznych, zwierząt, odgłosów natury; 

- Wsłuchiwanie się w ciszę; 

- Naśladowanie przez dziecko wystukiwanego rytmu;

Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej; 

- Rozpoznawanie początkowej lub końcowej głoski w  wyrazach; 

- Wyodrębnianie wyrazu rozpoczynającego się daną, umówioną głoską z ciągu różnych wyrazów wypowiadanych przez prowadzącego; 

- Wyodrębnianie danej, umówionej sylaby z ciągu różnych sylab wypowiadanych przez prowadzącego (da ma wa za ka da ga ta da ma wa za ka ga ta); o Liczenie sylab w wyrazach; 

- Zabawa w kończenia słów; 

- Wyodrębnianie wyrazów w zadaniu – ilość wyrazów można zaznaczać ilością odkładanych przedmiotów, np. klocków; 

- Zabawa w szukanie rymów do danego wyrazu; Odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej – dziecko klaszcze, gdy usłyszy nieprawidłową wymowę, podnosi rękę słysząc głoskę zdeformowaną itp.