• Historia

        • O szkole w Osielsku...

          Trochę historii…

                      Za wysoce prawdopodobne można przyjąć, że powstanie pierwszej szkoły zbiegło się z budową kościoła, czyli lata 1687-1690. Pierwsze wiadomości dotyczące szkoły parafialnej w Osielsku pochodzą jednak dopiero z końca XVIII wieku. Na początku XIX wieku szkoły parafialne traciły na znaczeniu na rzecz podporządkowanych władzom świeckim szkół elementarnych.  

                      W okresie zaborów ważnym punktem polityki Prus była germanizacja w szkołach. Aby temu zapobiec ks. biskup J. Rybiński nakazał proboszczom organizowanie szkółek parafialnych, gdzie uczono by dzieci katechizmu, czytania i pisania oraz rachunków w języku polskim. Naukę w tej szkole prowadzić miał organista, „zdatny” do uczenia w wiejskiej placówce.

          Niełatwe początki…

                      Starania o budowę nowej szkoły trwały wiele lat, dzieci uczyły się w okropnych warunkach.

                      W Archiwum Państwowym w Bydgoszczy zachowała się korespondencja prowadzona pomiędzy proboszczem parafii osielskiej a władzami okręgu.

                      Pierwszy zachowany dokument rękopiśmienny w języku polskim pochodzi z 1818r. a napisany został przez księdza proboszcza Gąsiorowskiego do władz pruskich. Ksiądz uskarżał się w nim, że „..we wsi żadnego placu na budowę mieszkalnego domu dla nauczyciela dzieci ani funduszu na budowę i pensję nie ma”. Stwierdził, że w innych wsiach są nauczyciele. Dzieci ze wsi „…jako bydlęta w grubej nieludzkości wychowują rodzice”.

          Władze podjęły decyzję o wystawieniu szkoły w Osielsku.

          Organista zatrudniony w 1818r. w Osielsku miał być zarazem nauczycielem, ale odmówił podjęcia tej funkcji, gdyż dzieci do szkoły było 60, a w wyznaczonej salce nie mieściło się nawet 10. Nie chciał podjąć pracy, dopóki szkoła lub budynek przy kościele na ten cel nie będzie przeznaczony. Ksiądz rozumiał konieczność nauczania wiejskich dzieci, ale twierdził, że parafia jest biedna i szkoły utrzymać nie może.

          Trudności z budową i utrzymaniem szkoły wynikały z tego, że wieś była uboga, a proboszcz miał obowiązek utrzymać organistę.

          Z korespondencji do władz..

                      W 1828r. ks. Gąsiorowski w liście do władz uskarżał się na małą liczbę dzieci uczęszczających do szkoły, bowiem latem zajęte są „..pasaniem gęsi, koni lub bydła, sieją zgorszenie i szkody w zbożach czynią i w ogrodach warzywnych, a przez to w dzieciństwie już do zbrodni rabusiostwa się zaprawiają”. Przyczyny tego niepokojącego zjawiska upatrywał ksiądz w braku zdatnego nauczyciela. Prosił więc władze o wyznaczenie takowego.

                      Zmiana  nauczyciela nie przyniosła poprawy frekwencji. Proboszcz narzekał, że latem zaledwie 10 dzieci chodzi do szkoły, a zimą ledwo 30. Latem dzieci pracują, zimą zaś rodzice „…ubóstwem, nagością i chorobami się wymawiają”. Do szkoły chodzić powinno 130 dzieci.

          Częste zmiany nauczycieli lub ich czasowy brak nie sprzyjały systematycznej nauce. Proboszcz w piśmie do władz stwierdził, że nauczyciela brak, bo:

          „-  dochód za szczupły,

          - zbyt mało ziemi przeznaczono dla nauczyciela,

          -  posada nauczyciela w Osielsku nie ma żadnego powabu”.

          Historii ciąg dalszy…

                      Za pracę szkoły katolickiej odpowiedzialny był proboszcz, szkoły ewangelickie nadzorował pastor. W latach 1820-1857 inspektorem szkolnym dla szkoły w Osielsku był proboszcz Wojciech Gąsiorowski. Starał się o budowę szkoły i o dobrych nauczycieli. W dziesiątkach pism krytycznie oceniał pracę szkoły i nauczycieli. Popadł w ostry konflikt na tle pełnienia przez nauczyciela drugiej funkcji – organisty. Nauczyciel miał być nie tylko organistą ale i sługą kościelnym. Z tego powodu nauczyciele uciekali z Osielska. Ksiądz występował jednak do władz pruskich o podniesienie wynagrodzenia dla nauczycieli, których status był bardzo niski. Sytuacja poprawiła się w latach siedemdziesiątych XIX wieku, kiedy wynagrodzenie nauczycieli przejął na siebie rząd pruski.

                      W 1842r. przedmiotem wizytacji były: historia biblijna, religia chrystusowa, czytanie w języku polskim i niemieckim, pisanie i ortografia, rachunki, natura.

          W II połowie XIX w. wprowadzono zajęcia dla dziewcząt - roboty kobiece.

          Od roku 1881 wizytację szkoły przeprowadzał niemiecki inspektor szkolny z Bydgoszczy.

                      Aż do roku 1900 w szkole pracował tylko jeden nauczyciel. Nauka trwała 7 lat. Po tym okresie uczniowie otrzymywali świadectwo ukończenia trzech oddziałów. W tym czasie szkoła składała się tylko z jednej sali lekcyjnej. Nauka odbywała się w trudnych warunkach, ponieważ lekcje miały charakter łączony, czyli w zajęciach jednocześnie uczestniczyły dzieci z dwóch oddziałów ( jeden uczył się głośno, a drugi cicho). Panowała też ogromna ciasnota, gdyż w klasie przebywało ok. 50-60 uczniów. Ilość pomocy naukowych ograniczała się tylko do mapy i globusa. Uczniowie pisali rysikami na tabliczkach. Brakowało podręczników, stąd też zakres wiadomości był nader skąpy.

                      Zwiększenie liczby uczniów oraz nauczycieli ( od 1900r. – trzech ) zmusiło do szukania nowych pomieszczeń dla szkoły. I tak w latach 1900 – 1903 zajęcia odbywały się w dwóch budynkach osób prywatnych: u Konstantego Klarkowskiego i u Jana Tuleji.

                      Problemy lokalowe szkoły rozwiązał kierownik Wacław Kloskowski. Mimo złego stanu  budynku nie otrzymał zgody władz niemieckich na budowę nowego obiektu. W tej sytuacji własnoręcznie zniszczył budynek jeszcze bardziej. W obliczu zagrożenia zawaleniem się stropu Kloskowski uzyskał zgodę na budowę nowej szkoły. Rozpoczęto ją w roku 1902, a ukończono w 1905r. W tym też roku szkołę przemianowano na czterooddziałową.

                      Po roku 1918 szkoły elementarne zamieniano na powszechne. Obowiązek szkolny obejmował dzieci od 7-14 roku życia. W latach trzydziestych w Osielsku działała szkoła 6-klasowa.

          Kierownicy i dyrektorzy

          Wacław Kloskowski              1887 – 1920

          Stanisław Bierzyński              1920 – 1925

          Józef Mątkowski                    1925 – 1932

          Paweł Bartosik                       1932 - 1939

          Franciszek Bełka                    1947 – 1964

          Henryk Owsiany                    1964 – 1966

          Michał Baranowski                1966 – 1968

          Franciszek – Mike                  1968 – 1975

          Stefan Łosicki                        1975 – 1978

          Kazimiera Janicka                  1978 – 1979

          Genowefa Kaczmarek           1979 – 1983

          Marta Zielińska                      1983 – 1999

          Maria Wideł                           1999 – 2006

          Dariusz Jachowski                 2006 -

          Fakty i liczby

          Uczniowie:

          1819 r.            ok.70

          1828r.             ok.130

          1852r.             92

          1868r.             129

          1878r.             196

          1890r.             155

          1900r.             212

          2015r.             710

           

          W teczkach Regencji Pruskiej zachowało się kilka dokumentów z projektów budowy szkoły katolickiej i ewangelickiej oraz zabudowań mieszkalnych i gospodarczych. Pierwszy kosztorys pochodzi z 1821r. Szkoła budowana była dla 70 dzieci.

          W 1828r. zatwierdzono plan budynku gospodarczego.

          Szkołę wspólną dla katolików i ewangelików wybudowano w roku 1830.

          1851r. – opracowanie planu budowy nowej szkoły dla 100 dzieci.

          1874r. – plan budynku z mieszkaniami dla nauczycieli.

          W roku 1929 szkoła w Osielsku była trzyklasowa z trzema nauczycielami. Budynek szkolny posiadał 3 izby lekcyjne. W szkole były dwa mieszkania dla żonatych nauczycieli i jedno dla nieżonatego.

          Budynki gospodarcze to 2 obory, stodoła, drewnik, 2 piwnice, pralnia.    

                      W okresie międzywojennym szkoła podlegała Inspektoratowi Szkolnemu w Bydgoszczy i Kuratorium Okręgu Szkolnego w Poznaniu.

          O sprawach szkoły wiejskiej decydowała Rada Szkolna Miejscowa, w skład której wchodzili proboszcz, kierownik szkoły, sołtys i kilku gospodarzy.

          W tym czasie wszystkich mieszkańców obowiązywało płacenie podatku szkolnego niezależnie od posiadania dzieci.

          Czasy współczesne…

                      Po II wojnie światowej obowiązkiem szkolnym objęte były dzieci od 7 do 14 roku życia. W r. szk. 1966/1967 wprowadzono 8-klasową szkołę podstawową.

          W roku 1999 zaczęły funkcjonować 3-letnie gimnazja po 6-klasowej szkole podstawowej.

          W lutym 2008r. rozpoczęto zajęcia w nowym budynku gimnazjum, a w lutym 2015r. w nowym obiekcie szkoły podstawowej. Oba budynki zostały połączone łącznikiem z halą sportową oraz basenem.

          Od 01.09.2017r. Zespół Szkół w Osielsku został przekształcony w 8 - klasową szkołę podstawową z oddziałami gimnazjalnymi, które funkcjonowały do końca roku szkolnego 2018/19.

          Danuta Stachowska

          W pracy wykorzystano publikacje:

          Ks. Sylwester Bąk: Dzieje parafii pw. NNMP w Osielsku

          Jerzy Świetlik: 190 lat szkoły w Osielsku